شبیه سازی الگوی رسوبگذاری در مخزن سد دز با استفاده از مدل ریاضی cche-2d

معضل رسوبگذاری همواره به عنوان مهمترین عامل در کوتاه کردن عمر مفید سدها مطرح بوده و سدهای مخزنی زیادی به دلیل پرشدن از رسوب، متروکه شده اند. رسوبات ته نشین شده در مخازن سدها، موجب از بین بردن اهداف مورد انتظار از ساخت سد مانند کنترل سیلاب، تأمین آب، تولید انرژی، آبیاری و کشتیرانی می گردد. در این تحقیق الگوی رسوبگذاری در مخزن سد دز با استفاده از مدل ریاضی دوبعدی cche-2d و داده های جریان و رسوب ورودی به مخزن سد در ایستگاه تله زنگ شبیه سازی شده است. با توجه به اهداف این تحقیق که دستیابی به یک مدل ریاضی برای پیش بینی وضعیت آینده ی رسوبگذاری در مخزن سد دز می باشد، الگوی طولی و عرضی رسوبگذاری در مخزن سد دز مورد تحقیق قرار گرفت. همچنین برآورد حجم رسوبات ته نشین شده در مخزن در دوره ی زمانی مشخص از دیگر اهداف این تحقیق بوده است. در این تحقیق، حساسیت مدل به پارامترهای ورودی و ابعاد شبکه محاسباتی تحلیل شد. نتایج نشان داد که پارامترهای جریان مانند ضریب زبری مانینگ و مدل های مختلف آشفتگی تأثیر زیادی بر نتایج شبیه سازی رسوبگذاری در مخزن سد دز ندارند، در صورتی که پارامترهای رسوب مانند عدد اشمیت و فاکتور انطباق بار معلق، الگو و حجم رسوبگذاری را به میزان قابل توجهی تحت تأثیر قرار می دهند. همچنین این مدل با استفاده از نتایج عمق سنجی های سال 1376 و 1381 در مخزن سد دز واسنجی و مقادیر بهینه ی پارامترهای رسوب و رابطه ی تجربی انتقال بار کل رسوب مشخص شد. سپس رسوبگذاری در مخزن سد دز برای بازه ی زمانی سال های 1381 تا 1389 شبیه سازی شد. طبق این نتایج، حجم رسوبگذاری در این مخزن در بازه ی زمانی 8 ساله حدود 112 میلیون متر مکعب برآورد شد. این میزان معادل 14 میلیون متر مکعب رسوبگذاری در سال می باشد که با برآورد سازمان آب و برق خوزستان (15 میلیون متر مکعب) اختلاف ناچیزی دارد. به نظر می رسد الگوی عرضی رسوبگذاری در مخزن نیز با واقعیت هماهنگی داشته باشد.